HAUR ERREFUXIATUAK
Gerrek, gaur egun, 420 milioi haur baino gehiagori eragiten diete mundu osoan, eta beldurraz, segurtasunik ezaz eta, kasu askotan, nahitaezko desplazamenduaz jasatzen dituzte. 40 milioi pertsona inguruk etxea, familia eta eskola utzi behar izan dituzte beren biziak salbatzeko.
Gure aliatuekin batera, hala nola Errefuxiatuentzako Jesuiten Zerbitzuarekin (JRS, ingelesezko sigletan), Afrika Erdiko Errepublika, Kongoko R. D., Ukraina, Libano, Tanzania edo Kolonbia bezalako herrialdeetan lan egiten dugu, haurrak babesteko, haur horiek indarkeriatik urrun jolastu, prestatu eta hazteko gune seguru bat izan dezaten.
Eskolak babesteko tresnak, gerrak eragindako traumak gainditzeko arreta psikosoziala, eguneroko elikadura eta bizikidetzarako, segurtasunerako eta bakerako espazio bat eskaintzen dizkie.
Hezkuntza funtsezkoa da elkarrizketa sustatzeko gatazkaren aurrean, enpatia etsaitasunaren aurrean, harrera errefusaren aurrean. Hezkuntza funtsezkoa da bakearen kultura sortzeko, mundu bidezkoagoa eta solidarioagoa eraikitzeko. Eskola babeslekua da.
Informazio gehiago nahi izanez gero, gure txostena deskargatu dezakezu: “Bakea eraikitzen duten eskolak. Haur errefuxiatuentzako babes- eta berme-guneak “
Jarraian, Entreculturas eta Alboan erakundeek larrialdi-egoeretan hezkuntzarako eskubidea defendatzeko egiten dugun lanaren adibideetako batzuk azalduko dizkizugu:
2013an Afrika Erdiko Errepublikan indarkeria piztu zenetik, 740.000 pertsonak baino gehiagok zeharkatu dute muga – batez ere Kamerunerantz, Kongoko Errepublika Demokratikorantz eta Chaderantz – babes bila.
Herrialdeak bizi duen ezegonkortasun politikoak eta krisi ekonomikoak oinarrizko gizarte-zerbitzuak ahuldu ditu, batez ere hezkuntza-sistemari eraginez: hezkuntzarako sarbidea oso mugatua da, azpiegiturak eskasak dira eta hezkuntzaren kalitatea oso baxua da. Horrek eskola-desertzioaren indize handia eragiten du, eta horren ondorioz, haurrek eta nerabeek talde armatuen errekrutatze-errealitateei, delinkuentziari, sexu-esplotazioari, ezkontza goiztiar eta behartuei edo indarkeria fisiko eta psikologikoari aurre egiten diete.
Testuinguru horretan, JRSrekin batera, Bria eskualdean lan egiten dugu, 6 eskola indartzeko eta benetako harrera- eta babes-gune bihur daitezen lortzeko. Irakasleen prestakuntzari ere heltzen diogu, hezkuntza kualifikatuagoa eman dezaten, eta, aldi berean, laguntza psikologikoko jarduerak eta lehen laguntzako tailerrak sustatzen ditugu eskoletan.
Kongoko Errepublika Demokratikoak munduko krisi humanitario handi eta konplexuenetako bat pairatzen du. Afrikar kontinentetik biztanle desplazatu gehien dituen herrialdea da, eta munduko herrialde atzeratuen artean dago, biztanleriaren % 82 baino gehiago pobrezia absolutuaren mugaren azpian bizi baita.
Duela 20 urte baino gehiagotik talde armatuek erabilitako indarkeria iraunkorrak, dagoeneko 5 milioi pertsona baino gehiago, behartu ditu beren etxeak uztera.
Milaka eskola suntsitu dira eta ia 3 milioi haurrek hezkuntza premia larria dute. Mutikoak bereziki ahulak dira talde armatuen nahitaezko erreklutamenduarekiko, eta neskek sexu-indarkeria jasan dezakete, bai eskolan, bai eskolara bidean, eta miliziek bahitu egin ditzakete, borroka egin dezaten, sukalde-lanak egin ditzaten edo talde armatuetako kideekin ezkontzera behartu ditzaten.
JRSrekin batera, lekualdatutako haurren hezkuntzarako sarbidea sustatzeko lan egiten dugu, neskei arreta berezia eskainiz. Eskola-materiala, kit pedagogikoak eta finantza-laguntza eskaintzen dizkiegu eskola-tasetan. Eskola, prestakuntzarako ez ezik, babeserako, laguntzarako eta bizikidetzarako gunea ere bada.
7 milioi pertsonak baino gehiagok Ukrainatik alde egin behar izan dute Polonia, Hungaria edo Errumania bezalako mugako herrialdeetara. Ukrainaren barruan ere 7 milioi pertsona inguru desplazatu dira. Gerra hasi zenetik, egunean dozenaka eskolari eraso egin diete edo militarki erabili dituzte, eta haurrak jolas-, prestakuntza- eta segurtasun-gunerik gabe utzi dituzte.
Hasiera-hasieratik, Entreculturas eta Alboan erakundeok larrialdi-protokoloa aktibatu genuen, haien ondoan egoteko eta arreta, harrera eta laguntza eskaintzeko. Babesleku, ostatu eta elikaduraz gain, hezkuntzarako, segurtasunerako eta bakerako gune horietarako sarbidea izaten jarrai dezaten lan egiten dugu. Horregatik ikasgela lagunkoiak garatu ditugu, Ukrainako haur errefuxiatuak integratzen laguntzen duten harrera-herrialdeetako eskoletan eta haurtzaindegietan sortutako gelak. Elkarrekin libreki jolasteko guneak dira, eta normaltasun handia ematen diete beren bizitzei. Horretarako, ama ukrainarrak ditugu, irakasleak dira eta denbora hori bolondres gisa ematen dute.
Nerabeekin eta gazteekin era guztietako jarduera artistikoak egiten ditugu, hala nola zoologikora, antzerkira edo dantzara bisitak eta hizkuntza-ikastaroak, komunikazioa eta integrazioa errazteko. Harrera-herrialdeetako irakasleei ere laguntzen diegu, haur errefuxiatuen inklusioa kudeatu ahal izan dezaten.
Gainera, haur errefuxiatuek Ukrainan beren eskolak online jarraitu ahal izatea sustatzen eta babesten dugu. Interneterako konexioa eta tabletak eskaintzen dizkizuegu, konektatu ahal izateko, eskola-tresnez eta bestelako materialez gain.
Dagoeneko 11 urte dira Siriako gerra hasi zela, eta gatazka horrek ondorio suntsitzaileak ditu herritarrentzat, batez ere txikienentzat. 12.000 haur baino gehiago hil edo zauritu dira gatazkaren ondorioz. Askotan, mutikoak nahitaezko errekrutatzearen biktima izan dira, eta neskak prostituzio-sareetan erori dira.
Herrialdeko hezkuntzaren egoera dramatikoa da. Eskolei eta unibertsitateei behin eta berriz eraso zaie (1.584), eta eskola-uzteen tasak oso altuak dira. Funtzionatzen jarraitu duten eskoletako egoera negargarria da: pilatutako gelak, irakasle gutxi, irakasleen eta ikasleen traumen ondorioz irakaskuntza egokia emateko ezintasuna.
Libanok badu berezitasun bat: errefuxiatu siriarren kopurua herrialdeko biztanleriaren laurdena da. Errefuxiatuen fluxu esanguratsuari aurre egiteko azpiegituren ahultasunak eta baliabide eskasiak, 2020ko abuztuan Beiruteko portuan izandako leherketek, koronabirusaren pandemiak eta egoera politikoak bertako biztanleriaren zati handi bat, errefuxiatuekin batera, zaurgarritasun-egoeran murgildu dute, eta horrek tentsioak eta indarkeria eragin ditu errefuxiatuen eta hartzaileen artean. 300.000 haur errefuxiatu baino gehiago eskolatu gabe daude oraindik.
JRSrekin batera, Libanon errefuxiatuei arreta eta harrera egiteko programak ezarri ditugu 2012tik. Gure hezkuntza-programak eskolaurreko hezkuntzan, lehen hezkuntzan eta eskola-laguntzan zentratuta daude, hiriguneetan zein landa-eremuetan.
Adingabeekin eta haien familiekin lan egiten dugu haurrek kalitatezko hezkuntza jaso ahal izan dezaten eta, ahal den neurrian, Libanoko hezkuntza-sisteman sartu ahal izan daitezen. Gainera, jatorrizko komunitateetan eta errefuxiatuetan lan egiten dugu bakea eraikitzeko eta bizikidetza sustatzeko.
Tanzanian 248.000 errefuxiatu baino gehiago daude, gehienak Burunditik eta Kongoko Errepublika Demokratikotik etorriak. Biztanleria horren % 55 17 urtetik beherakoa da, eta erdia baino apur bat gehiago eskolatuta dago. Burundiko eta Kongoko EDko gerrak eskolara joateko eskubidea kendu die 57.142 haurri.
Tanzaniako errefuxiatu-esparruetan desgaitasun fisiko edo mentalen bat duten haur asko bizi dira, baina ez dago zifra ofizialik. Esparru horietan eragile humaitarioek ez dute desgaitasuna artatzen.
JRSrekin batera, 2021etik ari gara lanean premia bereziak dituzten haur horiek gizarteratzeko, haien ikaskuntza errazteko ekipamendu egokiak eskainiz (betaurrekoak, tresna akustikoak eta gurpil-aulkiak, besteak beste), irakasleak gaitasun pedagogikoetan trebatuz eta komunitatea behar bereziak dituzten pertsonen eskubideei buruz sentsibilizatuz.
2022tik, halaber, haur hezkuntza indartzeko konpromisoa hartu dugu, bai errefuxiatuei dagokienez, bai tokiko komunitateari dagokionez. Adingabeen % 21 baino ez da iristen eskolaurreko zentroetara, eta mugatu egiten ditu beste haur batzuekin giro seguruan harremanak izateko aukerak, eta hazteko garatu egiten ditu eta desplazamenduaren ondorioz bizitako traumei aurre egiteko beharrezkoak diren trebetasun sozialak.
Kalkuluen arabera, 7 milioi venezuelar baino gehiago atera dira herrialdetik azken bi hamarkadetan. % 85 eskualdeko herrialdeetan geratzen ari da, hala nola Kolonbian, eskualde mailan laguntza humanitarioaren ahalegin artikulatuekin erantzuten saiatzen ari baita. Hala ere, zifrak hain handiak direnez, presio jasanezina eragin dute nazioko baliabide eta zerbitzu publikoetan. Kolonbiako erdialdeko mugan, ia 90.000 biztanle dituen Arauca hiriak 37.000 errefuxiatu venezuelar ditu, eta horrek tentsio eta gatazka egoerak sortzen ditu.
Arreta humanitario integrala eskaintzen dugu errefuxiatuen ongizate fisiko eta psikosozialerako, premiazko ondasunak eta zerbitzuak banatuz, sendatzeko laguntza psikosoziala emanez, eta orientazio juridikoa eta lege-laguntza emanez.
JRS LACekin (Latinoamerikako eta Karibeko Errefuxiatuentzako Jesuiten Zerbitzua) batera lan egiten dugu haur errefuxiatuei hezkuntzarako sarbidea eskaintzeko eta babes- eta prebentzio-guneak indartzeko, bai hezkuntza-erakundeetan, bai komunitate-mailan, indarkeria-dinamiketatik aldentzeko eta bakea eraikitzeko.